SAMOBÓJSTWO

Samobójstwo jest ważnym problem społecznym. Kryzys zagrożenia życia może dotknąć każdego z nas. Pomimo coraz większej dostępności do specjalistów tj. lekarz psychiatra, psycholog, psychoterapeuta zjawisko samobójstwa z roku na rok jest coraz większym problemem. Nadal niestety, uznawanym za temat tabu. Jak wynika z danych Komendy Głównej Policji, w Polsce w roku 2019 aż 11 961 osób podjęło próbę samobójczą, w tym 5255 zakończyło się śmiercią. Statystyki wskazują, iż coraz częściej próbę samobójczą podejmują osoby poniżej 18 roku życia – w 2019 r. odnotowano 951 przypadków.

Definiowanie samobójstwa jest zależne od wiedzy medycznej, poglądów społecznych, filozoficznych, religijnych oraz norm kulturowych. Samobójstwo to dokonany akt odebrania sobie życia, natomiast próba samobójcza nazywana jest czynem, który może potencjalnie doprowadzić do śmierci. Człowiek przed popełnieniem samobójstwa doświadcza specyficznego stanu psychicznego, który przez specjalistów nazywany jest syndromem presuicydalnym.  Zespół ten określa zachowania człowieka, które mogą wskazywać na zamiar popełnienia przez niego samobójstwa, składa się on z trzech wzajemnie oddziałujących na siebie komponentów:

• zawężenie:
  • dynamiczne – polega na dominacji negatywnych uczuć i myśli, nieumiejętności dostrzegania dobrych rzeczy i skupianiu się na przykrych doświadczeniach. Osoba odczuwa lęk i bezradność, ma niskie poczucie własnej wartości, koncentruje się na porażkach;
  • sytuacyjne – polega na niemożności dostrzegania zmiany własnej sytuacji, poczuciu znalezienia się w sytuacji bez wyjścia. Osoba traci nadzieje na poprawę sytuacji w skutek czego nie podejmuje konstruktywnych działań;
  • systemu wartości – polega na negowaniu wcześniej cenionych wartości. Osoba rezygnuje z pasji, zainteresowań, przestaje utrzymywać kontakty z innymi ludźmi;
  • relacji interpersonalnych – polega na wycofaniu się z życia społecznego, poczuciu odrzucenia i osamotnienia. Osoba odczuwa brak sensu życia, utrzymuje powierzchowne relacje.
• fantazje na temat odebrania sobie życia – osoba skupia się na rozmyślaniu o  swojej śmierci, konkretnej formie popełnienia samobójstwa;
• agresja skierowana wobec siebie.

Proces samobójczy u osoby w kryzysie emocjonalnym zazwyczaj dzieli się na 3 etapy:

1. Myśli i fantazje samobójcze – są to wyobrażenia na temat śmierci/samobójstwa, pogrzebu, reakcji bliskich.
2. Tendencje/zamiary samobójcze – jest to planowanie i przygotowywanie konkretnych działań, zmierzających do popełnienia samobójstwa.  
3. Czyn samobójczy – jest to realizacja aktu samobójczego.

Ryzyko popełnienia samobójstwa zwiększa się wraz z występowaniem poniższych czynników i objawów:

• Osoba mówi wprost o chęci popełnienia samobójstwa lub ma za sobą próbę samobójczą;
• W rodzinie występują przypadki śmierci/próby samobójczej.
• Osoba ma ułożony konkretny plan popełnienia samobójstwa.
• Osoba straciła w ostatnim czasie kogoś bliskiego lub przeżywa rocznicę straty.
• Osoba choruje na depresję, schizofrenię, zmaga się z zaburzeniami osobowości lub inną ciężką chorobą.
• Osoba zaprzestała w ostatnim czasie leczenia.
• Osoba nadużywa substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki).
• Osoba doświadcza przewlekłego lub ostrego stresu.
• Osoba jest w trudnej sytuacji finansowej (utrata pracy, bezrobocie, długi).
• Osoba wykazuje radykalną zmianę charakterystycznych dla siebie zachowań lub nastrojów tj. wycofanie z życia społecznego, apatia, izolacja, drażliwość, lęk. Zmiana swoich przyzwyczajeń związanych z pracą, jedzeniem, snem.
• Osoba zaczyna porządkować sprawy osobiste (sporządza testament, spłaca długi, załatwia sprawy urzędowe) oraz rozdaje cenne dla siebie rzeczy.
• Osoba porusza w rozmowach tematykę związaną ze śmiercią lub samobójstwem.

PAMIĘTAJ!

Jeśli jesteś w kryzysie emocjonalnym, odczuwasz lęk, niepokój, przygnębienie, smutek, masz myśli lub tendencje samobójcze skorzystaj ze specjalistycznej pomocy w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Gorlicach (tel. 18 352 51 01 lub 511 469 305), Centrum Zdrowia Psychicznego w Gorlicach (tel. 506-951-165) lub zadzwoń i uzyskaj wsparcie telefoniczne pod całodobowym numerem telefonu 800 70 2222 w Centrum Wsparcia  dla osób w kryzysie.