GRUPY WSPARCIA – istota działania

Człowiek z natury jest istotą społeczną w związku z tym nie jest w stanie zaspokoić samodzielnie wszystkich swoich potrzeb. Stanowi to istotny bodziec do poszukiwania form wspólnotowości i wzajemnych interakcji. Człowiek już od narodzin jest uczestnikiem różnego rodzaju grup, które są osadzone w różnych kontekstach.

Specyficznym rodzajem grup są grupy samopomocowe, skupiające ludzi doświadczających podobnych trudności. Takie grupy są ukierunkowane na rozwiązanie trudności. R.K. Ohme uważa, że jest to związane z „fenomenem towarzyszy niedoli”. Osoby mając świadomość własnych trudności oraz podobnych trudności innych potrafią utworzyć korzystną grupę odniesienia, co przekłada się na ochronę poczucia własnej wartości, poprawę samopoczucia i wykształcenie lepszych mechanizmów radzenia sobie.  

Grupa w znaczeniu psychologicznym, to zbiorowość osób, pomiędzy którymi występuje współdziałanie, wzajemne zaspokajanie potrzeb, zależność oraz przynajmniej częściowe dzielenie wspólnych norm czy wartości. Skupiona jest wokół wspólnych problemów, które dotykają trzech aspektów funkcjonowania: psychologicznego, społecznego, zdrowotnego. Najskuteczniejszym narzędziem zmiany w grupie samopomocowej są właśnie jej członkowie. Filarem funkcjonowania grupy samopomocowej jest udzielanie sobie wsparcia informacyjnego na temat możliwości radzenia sobie z trudnościami a także przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia. Działania grupy mają charakter wspólnotowej aktywności. Członkowie grupy, których łączy wspólna trudność, działają w oparciu o własne zasoby i swoją wewnętrzną siłę. Dzięki nim uczestnicy otrzymują wsparcie psychiczne. W grupach samopomocowych obowiązuje zasada, iż wszyscy jej członkowie są równi. Na spotkaniach dochodzi do spontanicznej wymiany uczuć i myśli, ponadto bardzo często wybierany jest nieformalny lider. Odmienne od profesjonalnych, instytucjonalnych interwencji, działania samopomocowe są właśnie tym co spaja grupę.

Można wyróżnić różne rodzaje grup samopomocowych ze względu na specyfikę ich działania:

• grupy, gdzie głównym elementem motywacyjnym jest zmiana sposobu swojego działania lub odzyskanie kontroli nad własnym zachowaniem – w ten sposób spotykają się Anonimowi Alkoholicy, Narkomani czy Seksoholicy;
• grupy skupiające ludzi o podobnym położeniu, które wzbudza w nich negatywne emocje, stanowiące obciążenie. Spotkania mają na celu zniwelowanie napięcia, które osoby doświadczają  oraz podzielenie się wiedzą na temat możliwych sposobów rozwiązania trudności (przy czym wiedza ta jest poparta własnym doświadczeniem);
• grupy, gdzie członkowie to ludzie doświadczający podobnej dyskryminacji, wykluczenia. Do głównych celów działania tego rodzaju grupy na pewno trzeba zaliczyć podnoszenie samooceny, rozwój własnych zasobów oraz samoświadomości (np.: mniejszości seksualne);
• grupy, gdzie elementem łączącym członków nie jest trudność lecz chęć samorozwoju, samorealizacji.

Szczególnym rodzajem grupy samopomocowej na polskim gruncie są grupy skupiające ludzi
w walce z uzależnieniami czy w trakcie leczenia choroby.

Ruch samopomocowy Anonimowych Alkoholików zapoczątkował swoją działalność w Stanach Zjednoczonych w 1935 r. i po latach, jako szczególnie skuteczna metoda wspomagająca leczenie z nałogu, rozprzestrzenił się w 160 krajach. Osoby, które należą do grup samopomocowych AA są ekspertami w dziedzinie uzależnień, ich porady są kompetentne – poparte własnym doświadczeniem w walce z nałogiem. Członkowie grupy pomagając innym, zwiększają wiarę w samego siebie – tym samym pomagając sobie.                                                                                    

Grupy samopomocowe skupiają również ludzi zmagających się z różnymi chorobami somatycznym, w tym nowotworowymi. Osoby uczestniczące w spotkaniach mają okazję zobaczyć jak funkcjonują osoby, które otrzymały podobną diagnozę. Mają możliwość wymiany praktycznych informacji na temat leczenia czy przysługujących im praw. Mogą również po prostu przyjść po wsparcie lub samemu go udzielić.

W Gorlickim Ośrodku Interwencji Kryzysowej, od maja 2019 r. funkcjonuje grupa wsparcia  dla osób chorych onkologicznie –  grupa ma charakter otwarty, przyjmuje nowych uczestników na każdym etapie leczenia.